Granice današnjeg područja BIH jasno definiraju jedan određeni geografski prostor.U antičko doba to područje nije bilo naznačeno posebnim nazivom, nego je činilo sastavni dio jedne veče geografske cjeline. Nesumnjivo je da su Rimljani naziv Ilirik preuzeli od grka ( Illyris,illyrii ), koji su u najranije doba tim pojmom označavali samo područje najbliže njihovim sjevernim granicama, ali su vremenom, što su bolje upoznavali Ilire i njihovu zemlju taj se pojam sve više širio. Za Rimljane Ilirik je u geografskom pogledu označavao veliki dio zapadnog dijela balkanskog poluostrva prije nego što su pokorili ove krajeve.
Ako zanemarimo povremene kontakte u toku delmatskih i japodskih borbi sa Rimljanima, historijsko doba današnje BiH, u stvari, počinje tek sa pojavom rimskih legija na njenom tlu u Oktavijanovom ratnom pohodu na Iliriju (35-33 god.pr.n.e.). Međutim, na pitanje kako je i kada unutrašnjost ilirije pala pod Rimsku vlast, u nauci nema jedinstvenog stanovišta. Već dugo se vodi rasprava o tome da li je Bosnu i unutrašnju Hercegovinu zauzeo već Oktavijan, kasniji car August, u svom ilirskom ratu, ili je to ućinio njegov pastorak i nasljednik Tiberije u panonskom ratu od 12. do 9 god. pr.n.e.
Jedini antički pisac koji je opširnije opisao Oktvijanov ilirski rat bio je Apijan Aleksandrijski pisac drugog stoljeća. Iako je opširnije opisao borbe s Japodima , Segestanima i Delmatima, ni Apijan nije dao pobližih podataka o borbama s Desitijatima, Mezejima i drugim plemenima iz BiH. On samo naglašava da je Oktavijan osvojio cijelu Iliriju, a što nije sam učinio, to su uradili njegovi generali.
Stoga, neki novi autori kao što su N. Vulić, C. Patsch i dr. koji su više povjerenja ukazali Apijanu smatraju da je u ovome ratu u Oktavijanove ruke pao veći dio Bosne, a po N. Vuliću ćak i zapadna Srbija. Stoga i pored nekih Apijanovih nepreciznosti njegovim podatcima treba vjerovati, pa i njegovu uopčenu zaključku da je Oktavijan u svom ratnom pohodu zauzeo Iliriju ( ili bolje reči-veći dio Ilirije).
Odmah po završetku rata, Rimljani su otpočeli da maksimalno eksploatiraju pokorene zemlje i narode. Dobra koja su do tada pripadala domačem čovjeku, sada su postala svojina Rimljna. Iz dana u dan, iz godine u godinu, situacija je bila sve teža. Rim kao da to nije vidio, štaviše, smatrao je da je Ilirik potpuno umiren, a tako je mislio i August jer je Ilirik predao senatu na upravu.
Pojedinačnih pobuna protiv Rimske vladavine bilo je u Iliriku i nakon Oktavijanovih ratova, ali te pobune nisu imale veći uspjeh. Takvu jenu pobunu podigli su Delmati 12. god. pr.n.e. pa su tada zauzeli i Salonu, ali je red brzo uspostavljen.
Posljednji pokušaji da se Rimljani istjeraju iz Ilirije zabilježen je na teritoriji BiH. Čuveni Batonov ustanak koji je trajao od 6. do 9. god. n.e. u toku kojeg se spominje i Arduba, povezivana i s današnjim Vrandukom. Naime dok su rimski legionari jurišali na zidine grada, ilirske žene, da ne bi pale u zarobljeništvo bacale su se sa svojom djecom u plamen što je zahvatio grad. Plamen koji je progutao Ardubu pokopao je zauvijek nade Ilira da povrate svoju slobodu. Okupacijom 9.god.n.e. Ilirik je bio podijeljen na dvije provincije Dalmaciju i Panoniju. Največi dio BiH uključen je u provinciju Dalmaciju, čija je sjeverna granica išla, otprilike linijom V. Kladuša-Mohovljani kod Banja Luke – Doboj-Tuzla. Uključeni u sastav Rimskog Carstva oni će dijeliti sudbinu tog carstva. Nerijetko će se upravo u njihovoj domovini odigravati događaji od sudbonosnog značenja za Rim u kojima će i oni imati odlučujuću ulogu.