Banja Luka je grad u zapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Smješten je na rijeci Vrbas. U prvom stoljeću nove ere Rimljani su osvojili područje Banja Luke, koje je tada bilo naseljeno uglavnom pripadnicima mezejskih Ilira. A današnji grad Banja Luka bio je smješten na putnom pravcu, koji je vodio od Dalmacije do Panonije, odnosno od Salone do današnje Bosanske Gradiške. Današnja tvrđava Kastel u centru grada u to vrijeme koristila se kao rimska vojna utvrda.
Osmanska vojska pod vodstvom Gazi Husrev-bega osvaja Banja Luku 1521. godine. Grad se tako počeo razvijati već 1528. godine sa izgradnjom naselja Gornji Šeher. Banja Luka je kao grad vrlo brzo rasla i 1533. godine postaje glavni grad Bosanskog sandžaka. Glavni graditelj Banje Luke je bez sumnje bio Ferhat-paša Sokolović. Najvažniji doprinos Ferhat-paše Banjoj Luci bila je definitivno džamija Ferhadija. Drugi važan objekat izgrađen nedugo nakon Ferhadije je Arnaudija džamija, napravljena na drugom kraju ulice u odnosu na Ferhadiju. Iz ovog vremena potiče i gradnja Banjalučke sahat-kule, koja je izgrađena nedaleko od Ferhadije, čime se ovaj dio grada nedaleko od Kastela zaokružuje kao posebna historijsko-urbana cjelina, danas poznata pod imenom Stari Grad Banje Luke. Nakon Prvog svjetskog rata, Banja Luka je postala centar Vrbaske banovine te je nastavila svoj razvoj. Tokom ovog vremena izgrađeni su Banski dvor, općina, gradski muzej i učiteljska škola.
Banja Luku je pogodio snažan zemljotres 27. oktobra 1969. godine, u kojem je veliki broj stambenih objekata bio u potpunosti srušen. Poginulo je 15 Banjalučana, a 1.117 ljudi su bili teže i lakše povrijeđeni. Materijalna šteta je bila ogromna. Nakon generalne rekonstrukcije koja je uslijedila poslije zemljotresa, kao i izgradnjom novih stambenih naselja, u Banjoj Luci je došlo do manje promjene u demografskoj slici stanovništva.
Zahvaljujući svojoj dugoj i vrijednoj historiji, grad Banja Luka ima veoma bogato i raznoliko kulturno naslijeđe. U gradu se nalazi nekoliko muzeja od kojih treba izdvojiti Muzej Bosanske krajine, Etnografski muzej te Muzej moderne umjetnosti. Jedno od značajnih kulturnih mjesta u gradu je i Banski dvor, koji danas djeluje kao kulturni centar.
U strogom centru grada, na obali rijeke Vrbas, nalazi se i banjalučki Kastel, dobro očuvano rimsko vojno utvrđenje unutar kojeg se i odvijao život rimskog vojnog naselja na gradskom području današnje Banje Luke. Kastel je posebna gradska atrakcija Banja Luke, na kojem se tokom ljetnih mjeseci održavaju mnogobrojni koncerti, što gradu daje specifičan šarm.
Kada je riječ o sportu, danas u Banjoj Luci aktivno rade 104 sportske organizacije u 19 granskih sportova, te 16 sportsko-rekreativnih društava i udruženja.
Piše: Emina Bilić